Istoryang OA: #SibagatKnown Narratives

1. Si Nanay Dulce

"Sukad sa tuig 1960 si Nanay Dulcisina Perez nga anaa sa 77 ang panuigon karon nagsugod sa panginabuhing panguma. Hasta ang iyang tibuok pamilya minunot usab sa pagtikad sa yuta. Aduna silay mga produktong lubi, mais, humay, lagutmon saging ug uban pang mga gulay."

BASAHA dugang!

 

Salamat Boss Allan P Perez Jr. nga maoy channel sa mga pagkuhag dugang kasayuran.

Salamat usab sa Sibagat Angat ug kay Farmer VM MLLE sa mga hulagway nga among diretso rang gigamit.

Kung Ikaw nahimuot ug nadasig niining maong kanaas sa kadasig mamahimong nimong ipaambit ning maong istorya o mag-active ka sa natural and organic farming o mosuporta sa mga family-based farmers.

 

2. Dugang nga Potential Farm and Agro-Tourism Sites sa Sibagat

 

OA Core Team nibisita sa New Tubigon niining petsa 3 sa Mayo 2023. Tumong ug katuyuan sa maong pagbisita nga mag-profile ug mag-validate sa mga kasamtangang natural farmers ug mga buot mo-avail sa programa ug serbisyo subay sa kampanyang Organikong Agrikultura sa lungsod.

Makita sa mga hulagway mao ang mga potential alang sa farm and agro-tourism nha mga fishpond nila Allan Senica ug Malie Agripo. Aduna usab uban pang mga practitioners sa dapit alang sa laraw nga farm tourism.

 

Gawas pa kini nga mga serbisyo sa pagpalambo sa Pinandagatan Falls o pagpalambo sa Turismong potensyal sa natural nga bahandi sa New Tubigon.. Gilauman nga pinaagi sa pag-avail sa Ecotourism and Cultural development uban ang Organic Agriculture nga programa sa kagamahan paspas nga maka-avail sa mga imprastraktura ug Serbisyong panginabuhian ang nasangpit nga Barangay ingon man ang mga silingang barangay sa banika nga apil usab makabenepisyo sa paspas na unya nga koneksyon sa kadalanan ug mga serbisyo.

 

Nanguna sa team mao si Miss Cherry Estacion, ang Organic Agriculture focal sa buhatan sa Agrikultura sa lungsod sa Sibagat.

 

 Ang Brgy New Tubigon mao ang unang gipalambong pilot site sa flagship Agro-Eco-Cultural Tourism development program sa lungsod nga kabahin sa mga sukdanan sa buot niining kab-uton nga mamahimong sentro sa Organikong Agrikultura sa rehiyon sa Caraga nga dungang gipalambong balik ang kinaiyahan ug pagpromotar sa kultura sa nagkalain-laing tribu ug kagikang Sibagatnon.

 

Alang sa mga dugang kasayuran, sibya ug serbisyo kalabot sa Organikong Agrikultura subaya ang buhatan sa Municipal Agriculture o ang ilang official nga fb platform Sibagat GO Organiko .

 

Mga hulagway gikan Kang Sir Allan P Perez Jr.

 

3. Allan Perez, Jr, Free Range Chicken Farmer, OA Practitioner

 "Isip usa ka free-range farmer, dako kaayo ug tabang ang programa ug adbokasiya sa Local Government Unit sa atong lungsod nga gipanginahan ni Mayora Liza L Evangelista. Kabahin sa ORGANIKOng PAGPANGUMA, gawas nga PROTEKTADO ang lawas ug kinaiyahan, dako sad kaayo ug natipid sa gasto. Ang dating 525 pesos a day, 13,500 a month nga purong feeds, nahimo nalang ug 140 pesos a day, 4200 a month sa dihang natudluan sa ORGANIKOng pagpanguma. Unya wala may diperensya sa tubo sa mga hayop. Gani advantage pa gyud tungod kay natural ug organic ang mga gisagol sa bahug sama sa saging mas dagko ug nidaghan ang na produce nga itlog. Lamang gyud ang organic, same Gina sya minus ang gasto."

Allan Perez, Jr.
Organic Free-range farmer
Sibagat, Agusan del Sur.

Organic Agriculture Summit
Jan 31, 2022

 

4. The Rain And...

 Nahimugso gikan sa pamilyang mag-uuma. Nanimpalad sa syudad ug sa taas nga panahon nahimong factory worker. Kay apektado ang kompanya sa pandemya, mihukom nga mopauli sa Kioya. Ug dinhi mas gipiling ugmaron ang gamayng uma sa pamilya. Gidugangan ug gipalambo ang nauna nang gamayng fishpond.

Bisan sa nanarbaho pa kini sa syudad nahimong hilig ang pagpananom ug pagpamuhig isda. Nakabenepisyo apil mga kauban sa trabaho ug silingan. Nakatabang nga dili tanan pangunsumo pinalit.

Naka-avail sa mga programa sa kagamhanan pinaagi sa Agusan del Sur ug Sibagat local government units pinaagi sa DA-BFAR SAAD nga programa.

Sama sa ulan, gisulayan sa Pandemya ug Krisis ang Kinabuhi ug mga pangandoy ni Reynand Flora. Apan sama usab sa ulan, nag-abli ug dugang kahigayonan ang yuta ug panguma. Usahay perwisyo, baha ug lapok ang hatod sa ulan apan sa daghang higayon bisbis kini sa mga tanaman ug kinabuhi.

Ang Flora Tilapia Hatchery nahiluna sa Kioya, Sibagat, Agusan del Sur nga suportado sa DA-BFAR SAAD Program apil na sa Sibagat-MAO, nag-ablig daghang kahigayunan kang Reynand ug sa pamilya niini. Pinaagi usab sa maong mga programa nakapamuhi usab ug mga lain-laing hayupan sila Reynand ug nagtanom sa lain-laing gulay.

Ug niining Hunyo tuig 2022 nakapamaligya na si Reynand ug mga fingerlings sa lain-laing mga pumapalit ug mas dasig nga nagsalmot sa mga pagtoon ug pagbansay nga may relasyon na sa bag-o niining gisudlang panginabuhian.

Matud pa ni Reynand sa pagpakighinabi sa Bagat Notes "Nangandoy ko sauna nga sa syudad mopuyo ug manarbaho apan karon mas dinhi sa among uma uban ang akong mga tanom, fishpond ug mga hayupan ang akong piliong puy-an."

Awhagon nato ang pagsuporta sa atong mga gagmayng magmumugnag pagkaon.

Dasigon usab nato ang daghan pang nagduda sa Kinabuhi nga pwedeng ikahatag sa Kinaiyahan nga himoong inspirasyon ang istorya sa ulan ug ni Reynand... The Rain and...

Dunay Kinabuhi diha sa Kinaiyahan, busa ato kining amumahon ug panalipdan.

Bagat Notes
Sept 11, 2022
***

"Tiil sa Yuta, mata sa Langit" 

"Tiil sa Yuta, mata sa Langit'."
This line is from the FarmChoy Reynand Pajaganas Flora. Kining one-liner note from him, also ang among nasabtang prinsipyo niya sa Kinabuhi ug pagpakabuhi ibabaw sa Kalibutan ug as he journeyed to where he is now from where he started.

It was in the third quarter of 2022 nga nakabantay mi ani sa mga kisaw niya sa bungtod dapit sa Kioya. Dili ta kadumdom how pero time to nga ngita tag mga sugilanon sa pagbangon out from the pandemic. He was the first nga na-feature sa MGA KANAAS: Mga Istorya sa Kadasig sa Bagat Notes (periodical nga pub to search, write and spread the stories sa mga community folks nga pwede kakutluan ug inspiration pinaagi sa ilang buhi nga kasinatian nga diin kutay usab sa awhag nga sustenableng kaugmaon, nga may paglaum diha sa yuta, Kinabuhi ang Kinaiyahan ug hiniusang kumpas). Sukad niadto wala na namo siya undangig sinamok. hahaha..

Interview, interview online kay dili man mi kaila unya silingan diay mi sa among Purok. Haha
Mao to nga unang nigawas ang The RAIN AND...
After ato nagpadayon ang mga tabi tabi from his perspectives and goals sa uma ug life to other socio-civic advocacies, etc. Independent, may hugot, may direksyon, dili dalo... simple and humble... Tiil sa Yuta gyud... Mata sa Langit'...

Ang ulan ug lapok kasagaran karon damyos ang dala pero sa Kinabuhi sa uban ang ulan oportunidad usab sa pagtubo ug pagpamunga.

5. Si Nanay Amancia

 

 

Si Nanay Amancia, 69 anyos, dugay nang nag-uma sa Barangay Mahayahay. 

 

Siya nagsilbing inspirasyon sa iyang 12 ka mga anak kay siya mismo ang nangulo sa ilang panginabuhian pinaagi sa luwas sa kemikal nga pagpanguma.

 

Isip Purok President gikan 2010 hangtod karon, gipakita ni Nanay Amancia ang kaayo isip usa ka lider nga nagpasiugda sa ilang Communal Garden sa Purok 1 ug nahilakip na iyang kaugalingong backyard garden. 

 

Gusto ni Nanay Amancia nga mamahimong sustenable ang kakuhaan sa ilang pagkaon nga walay halong kemikal. Matud niya, mukabat sa 10 kilos ang kada niyang harvest sa iyang tinanom nga mga Talong.

Karon usa na siya ka malipayong supplier sa Talong ngadto sa atong Taboan sa Sibagat. 

 

Sa maayong kasing-kasing, ang sobra sa iyang abot, iyang ginabaligya o ginapanghatag sa iyang mga silingan. 

 

Tungod ani nga inisyatibo, nadasig usab ang iyang kasilinganan nga magtanom og mga gulay sa kaugalingong natad aron personal nga makunsomo ug siguradong luwas nga pagkaon.

 

You should be happy because Nanay Amancio’s Talong is CHEMICAL-FREE!

#SibagatAngat #sibagatgoorganiko #oamonth2023

 

Source: Sibagat GO Organiko 

6. Jhong Fenis

Source: Happy Bumpy Rides

 

 

Pedro B. 'Jhong' Fenis, Jr.

BS Agriculture graduate of Caraga State University.

 

Born from a religious leader parents with agricultural background but landless.

Interest to agriculture came naturally as he grow. After graduation, Jhong volunteered in a small and family-based farmer's federation in Lanao del Norte. There he worked as an agriculture extensionist. It was a test for his academic background. But beyond the technology exchange he learned and understood the real and daily-life struggles of the small farmers. He was exposed to the fishing and farming communities. The low prioritization for agriculture and the economic challenges mailly pushed the younger generations away from local food growing. 

 

There he understood food sovereignty and agroecology as frameworks empowering the local food producers and the economic development paradigm that must not destroy the environment, but enrich instead.

 

The contract ended and he returned home bringing the experience and inspirations. 

 

Opportunity came through to the Organic Agriculture Program of the Sibagat LGU. Motivated to learn more and share his experience and skills acquired, he enjoyed the bumpy and challenging rides. But an enriching experience for him.

 

During the peak of the COVID-19 pandemic, his belief in local and safe food production was proven correct. So, he took part and actively campaign in his community the 'Liso sa Kinabuhi' project of the Sibagat LGU at that time.

 

With 'Limited Area, Maximum Production or (LAMP)' in mind, households can produce food for household consumption as the primary target and the neighborhood.

 

But still for him, the support from the government agencies prioritizing agriculture, local food production to marketing lines and necessary infrastructure services is a must. Engaging civil society and advocates outside the bureaucracy is also important. And this must be the development paradigm for an agriculture-based municipality like Sibagat.

 

Jhong today together with fellow young cultivators of hope and spreaders of light in the Organic Agriculture campaign continue to ride the bumps and humps towards sustainable and healthy Sibagat.

 

#SibahatGoOrganiko

#organicsibagat #foodsovereignty #organicfarming #agroecology #sibagatknown #seebagat