Ang Uruk Tawan-tawan

Ang Uruk Tawan-tawan ay isang terminong Tëduray na nangangahulugang mataas na burol o bundok. Ang Uruk Tawan-Tawan ay mas kilala sa kasalukuyan bilang Pedro Colina (PC) Hill na siyang pinakamataas na lugar sa Cotabato City. Ito ang lugar kung saan si Mamalu, ang ninuno ng Tëduray, Lambangian at Dulangan Manobo, ay kinuha ang kanyang supling mula sa paligid ng Katuli sa Banubo, Sultan Kudarat nang maghiwalay sila ni Tabunaway matapos makumpleto ang ritwal ng Islam kasama ng huli. Naganap ito nang humigit-kumulang noong 1450-1475 A.D.

Mula noon, si Mamalu kasama ang kanyang mga anak ay masayang nanirahan sa pamamagitan ng kanilang tradisyonal na ikinabubuhay, katutubong espirituwalidad, pamamahala ng mga katutubo at sistemang pang-ekonomiya sa Uruk Tawan-Tawan.

Habang tumatagal at lumalaki ang mga nasasakupan ni Mamalu, sinakop ng iba ang Kroon Sëlongon, isang patag na papunta sa BARMM Center, pababa sa basang lugar ng Tamontaka. Ang lugar ng palengke ng mga inapo ni Mamalu at Tabunaway kung saan sila nagkakilala para sa barter trading ay sa Daubab, kung saan itinayo ngayon ang asul na Mosque.

Matapos ang buhay ng sikat na Mamalu, naging kilala ang isang Tëduray na nagngangalang Sgt. Mow I. Sgt. Si Mow, isang Philippine Constabulary Offïcer noong 1901, ay nanirahan din sa Uruk Tawan-Tawan. Mayroong isang puting lupa sa ibabaw ng Uruk Tawan-Tawan kung saan itinuring ito ng mga Tëduray na isang sagradong pook. Lumalaki ang puting lupa. Hanggang ngayon, kahit ang lupa na ito ay natakpan ng simbahang katoliko ng militar, lumalabas ito sa istraktura ng simbahan. Sa lugar na iyon ginaganap ang iilang ritwal sa kasalukuyan.

Ang ilan sa mga nasasakupan ni Mamalu ay lumipat sa Awang at sa mga baybaying lugar ng Moro Gulf at sa Cotabato Cordillera, sa lugar ng Firis patungo sa Esperanza at sa lugar ng Tran.

Si Sgt. Si Mow ay pinatawan ng absent without official leave (AWOL) mula sa Philippine Constabulary dahil sa kanyang pagnanais na mabigyang proteksyon at pangalagaan ang kulturang Tëduray laban sa patakaran ng US. Pinamunuan ni Mow ang kanyang mga sundalo sa Batëw sa lugar ng Firis. Ginawa niya ang Batëw bilang kanyang lugar na pang-espiritwal dahil kapwa siya ay isang Timuay Labi at isang Espirituwal na Pinuno. Sinasabing si Sgt. Mow ay isinasaalang-alang ng Tëduray bilang isang milagro dahil wala siyang ama bilang ebidensya sa kawalan ng apelyido sa tala ng Constabulary.

Gayunpaman, nagselos ang gobyerno ng US kay Sgt. kaya't inaresto nila ito at dinala sa isang pulo malapit sa Zamboanga na tinawag na San Ramon, isang piitan. Hanggang ngayon, ang kinaroroonan ni Sgt. Mow ay hindi batid. Nang siya ay dalhin ng US Constabulary mula sa Batëw sa Firis, gumawa siya ng propesiya sa kanyang bayan na siya ay babalik upang magdala ng pangmatagalang kapayapaan sa kanila.

Mula sa mga akda ni Titay Bleyen Santos Unsad.

*Credit to PCHill cotabato page