Ako si Divine Grace Mahinay Case, 25yo, taga-P1, Kioya, SADS. Pwede ko tawgog KAAGINOD. Aginod ginagmay basta lahutay. Onse gyud mi ka managsoon. Kugihan sab no? Namatay ang isa, pulo na lang mi ug ako ang ika-siyam.
Namat-an na nakug buot ang panguma kay mao man ang among panginabuhian sukad. Human sa high school dinhi ko mas nahimong dasig sa pangyuta. Tungod kay wala man ko naka-eskwela sa kolehiyo dayon maong sa among yuta ko nitabang ug ugmad. Nagsugod ko pagpananom ug mga kahoy sama sa falcata nga maoy uso atong panahona.
Sayong bahin ko nawad-ag inahan tungod sa seryosong balatian. Kita gyud naku ang paningkamot sa among amahan nga isugakod mi. Nahimo na daan ming mga managsoon nga kaabag gyud sa panguma sa among mga ginikanan. Daghang kalisod ang gisagubang aron nga mabuhi. Samot na nga pit-os lagi kay naa man sa panguma, lisod ang dalan ug mahal ang mga input.
Unya kay naa may higayon nga makatungha, nag-working student ko sa college. Samtang nagtungha sige gihapon kog pangumusta sa akong mga tinanom. Yawat na lang puhon ma-harvest. Maayo kay naatiman ra pud ug maayo ang pagtubo niini labi na nga ting-init atong panahona pagtanom. Makalipay madungog nga buhi ang mga tinanom.
Tood man, isa ka tuig ra ko sa college ug nihukom ko nga moundang sa pagtungha ug mas motabang kang papa sa uma. Ako ug ang akong manghod ang nahimong katimbang sa akong amahan sa among uma kay naminyo naman ang uban nakung mga igsoon. Unya kay nagtungha pa man akong manghod, mas ako ang nahimong katimbang matag adlaw ni papa sa among bukiran. Tanang klase na nga trabaho sa bukid, gikan sa lampas, pugas mais, tanom luy-a, gulayon, lagutmon hangtod na sa abaca ug daghan pa.
Daghang diskarte gisulayan para maka-abag. Nagtindira ko, nanarbaho katabang pero wala ka lahutay. Uli gihapon gyud kos amoa, sa among uma.
Kini laging dili gyud ta moundang pangita sa atong palad, tuig 2018 naay nahigugma naku, foreigner siya unya naa man puy kilig. Aw, 2019 minyo dayon uy. Bitaw, a good and loving husband ni. Sa iyang ka-sweet aw kami diay, mao tong nagbunga gyud dili lang ang mga gulay ug prutas hasta among love.
Samtang buros ko, nananom gihapon kog mga gulayon. Naa sa akong huna-huna niadtong panahona nga mas mag-focus ko sa uma after manganak. Bisan tood ug naay kahigayunan nan ga medyo arang-arang na ang kahimtang pinansyal dili na sama niadto, apan wala ko mibuhi sa panguma.
April 5, 2020, dili gyud ko kalimot ani. Alang-alang nga mao ni pagpanganak naku. Un ya kay panahon sa covid-19 lisod kaayo ang mga proseso sa hospital delivery. Grabe ang impact sa inyong Ante kay na-caesarian man. Pero, uy healthy baby buyag baya ha. Medyo pait lang gyud sa ako nga part kay dili gyud naku madawat ug mao to nga na-depressed gyud ko, nagka-PostPantrum depression. Nagtatak man gud sa akong huna-huna nga kong CS ka, dili ka makapangarsag bug-at, dili ka dapat maghago. Tood man nalimitahan akong paglihok-lihok unya guol pa gyud. Na-infect na hinoon akong tahi sa pagpanganak.
Mao to nga daghang medical procedures ang giagian, opera diri opera didto. Gawas sa literal nga sakit, nagsakit gyud akong galamhan that time uy. Maayo na lang gyud kay ang akong gwapo ug buutang bana wala gyud ni-give-up. He’s always there to cheer me up labi na gyud sa saddest moment nga mura na kog ka-surenderon.
Naay mga higayon nga mohilak gud akong bana. Kato nga talan-awon maoy nagpadasig naku to hold on and survive. Kato nga time na-realized naku nga dili ko dapat mamatay kay mag-uma pa ko, mag-uma pa mi.
Mao dayon to. Buhi ra ko ug bisag gibawalan lihok-lihok gihapon pananom gulay ginagmay uy.
Ug diri nang laay. Ang among napundar gamay apektuhan gyud sa covid—19. Lugi among gamayng Negosyo ug pit-os nang panudlanan. Bisag dili gyud unta ko mosugot nga mobalik sa gawas akong bana pero way choice kinahanglan namo duha modiskarte para sa among future, labi na sa among anak.
Sa akong part nagsulay kog retail, komprada kog mga saging ug klase-klseng produkto ideliver sa Surigao pero way swerte, ginansi man. Nahuna-hunaan naku nga mobalik ug ugmad sa uma.
Nagpalampas dayon ko unya pugas mais, tanom luy-a ubanag gabi, balanghoy, camote ug mga gulayon sama sa alugbate, sibuyas, sibudjing ug daghan pa. Mao may tudlo sa akong inahan gud kaniadto nga aron dili gansi ug limpyo, itodo na ang pagpananom. Dili pud usik sa hago. Kalipay gyud akong gibati bisag mao pay pagsugod. Unya nangunay gyud kog atiman sa uma uban akong anak kay wala may kabinlan. Unya kay layo-layo baya pud ang uma dagan pug sobra semana ko mopundo sa bukid. Kanang isa ka semana, daku na kayo nag agi.
Sukad niadtong nakita nako nga maayo ang tubo sa akong mga tinanom ug naa nay mga harvest ug harbesonon, samot ko kalipay ug makatagbaw sa pamati nga nagbunga ang mga paningkamot. Wala gyud ko masayop sa akong hukom nga balikan ang among uma uban sa akong igsoon nga dasig pud kayo. Aginod ginagmay luyo sa kalisod ubanag dinaghang ampo, makapamupo gyud ta sa unahan.
Isip isa ka babaye, asawa, inahan , igsoon, anak ug mag-uuma sa dili moubos upat ka ektarya garbo kayo naku nga mag-uuma ko ug ang among pamilya. Pminaw naku kung naa ko sa bukid kay malinawon akong galamhan ug bisan ug wala na akong mga ginikanan kung naa ko sa among uma paminaw naku nakakonektar ko nila ug buhi sila sa akong panumduman labi na sa mga memorya nga gisaw-ang saksi ang among uma.
Ang bentaha gyud sa naa tay uma, gawas sa kita sa panginabuhian ug sa panginahanglan makapagusto tag tanom ug mga pagkaon nga walay hilo. Ang among kunsumo nga gulay ug bugas bunga na sa among uma, maong taas ug sugakod ang panglawas kay organic ni bay.
Isip lumulupyo sa among dapit tampo tampo pud ta ginagmay paayo sa dalan, agian sa among mga produkto ug sa among mga sikbit nga uma. Ug ang gigasto niini, gikan nas abot sa among uma. Ang bunga sa uma namunga ug nakapaambit pa ta sa uban. Kanang ingon pa sa panultihon nga “Kapag may itinanim may aanihin” haskang tinuura gyud.
Sa pagka-karon, naa na sab tay napundar hinay-hinay nga laing tinubdan sa panginabuhian sama sa PISO WIFI ug Cash-In, Cash-Out. Katabang gihapon ta sa atong mga silingan labi na sa mga estudyante nga nagkinahanglan ug internet ug sa mga silingang dunay hinanaling transaksyon pinansyal. Ug tungod kay duna naman tay dugang source sa income nakatabang-tabang n apud ta sa atong mga igsoon.
Normal sa kinabuhi nga naay mga pagsulay apan luyo sa atong mga limitasyon padayon lang gyud ta PAG-AGINOD taliwala sa kuso-kuso ug hampak sa dagkong balod sa kinabuhi.
mga KANAAS: istorya sa Kadasig
March 4, 2024
Narration: Divine Grace Mahinay Case
Edits and Layout: Bagat Notes
See Bagat Notes fb account
Comments
Post a Comment